تاثیر سطح بر درک رنگ ها

خارجی ترین لایه شیء یا به عبارتی «پوست» آن، سطح شیء است که حالتش (زبر، صیقلی، یا بین این دو) بر چگونگی درک رنگ ها تأثیر دارد. عبارت درجه تیره روشنی به روشنی یا تیرگی نسبی یک فام اشاره دارد و بافت سطح تنها بر ادراک درجه تیره روشنی رنگ تأثیر می گذارد.

سطوح صاف، نور را به صورت مستقیم باز می تابانند و مقدار زیادی از نور به چشم ما می رسد. سطوح زبر نور را در جهات مختلفی پراکنده می کنند و نور کمتری به چشم می رسد. بافت سطح هیچ اثری بر فام ندارد. اگر دو شیء، یکی با سطح زبر و دیگری با سطح صاف، رنگ کننده یکسانی داشته باشند، در هر نوع روشنایی که باشند، از نظر فام یکسان، اما اولی تیره تر و دومی روشن تر خواهد بود. نور با برخورد با سطح، منعکس می شود و موقعیت سطح نسبت به منبع نور، زاویه برخورد پرتو تابش به سطح را تعیین می کند.

می توان تنها توسط اليافی تکرنگ، الگویی را خلق کرد؛ به این ترتیب که الیاف در برخی نقاط گره و در جاهای دیگر برش بخورند.

درک رنگ ها به واسطه صاف بودن و زبر بودن سطوح

هر چه سطح صاف تر باشد، میزان نوری که به صورت مستقیم منعکس می شود بیشتر خواهد بود و درک رنگ ها را تحت تاثیر قرار می دهد. نوری که از سطح صیقلی می آید، آن چنان مستقیم و بی واسطه منعکس می شود که بیشتر (یا همه) پرتوهای آن به صورت نور سفید دیده می شوند. هنگامی که این سطح صیقلی را درست از همان زاویه پرتو تابش ببینیم، تنها نور سفید می درخشد و بازتاب منظم اتفاق می افتد. اما اگر از زاویه ای غیر از زاویه پرتو تابش مشاهده ش ود، بخشی از نور که به رنگ کننده موجود در سطح می رسد، دیده می شود.

سطح همچنان با نوری سفید برق می زند، اما رنگ نیز، هر چند تیره، مشخص است؛ چرا که بیشتر نور قبل از رسیدن به رنگ کننده از سطح منعکس شده. از هر زاویه ای که سطوح صیقلی را ببینیم، بازتاب شدید بر روی آنها درک رنگ ها را مشکل می کند. مثالی خوب برای این موضوع، لباس های پولک دوزی شده است. هر پولک، با نور سفید برق می زند؛ اما با حرکت بدن، زاویه دید تغییر کرده و رنگ لباس در لحظاتی به چشم می آید.

سطح مات سطح همواری است که خیلی کم و در اندازه میکروسکوپی، زبر شده است. زبری آن به حدی ظریف است که با چشم غیر مسلح قابل دیدن نیست. سطح مات، نور را به صورت یکنواخت در جهات مختلف پراکنده می کند؛ در نتیجه از تمام زوایا، نور به شکلی ثابت سطح را ترک می کند. رنگ ها بر روی سطوح مات، مانند کاغذ، تقریبأ تحت هر شرایط نوری تخت و یکدست به نظر می آیند.

عملکرد سطوح بافت دار

سطوح بافت دار، پویا و زنده هستند و تاثیر بسزایی در درک رنگ ها ایفا می کنند. وقتی نور به سطحی می تابد که دارای پستی و بلندی هایی در جهات مختلف است، پرتوهای نور از اصل بازتاب پیروی می کنند. نور در جهات تصادفی پراکنده شده و سطح را با نور و سایه مزین می کند. زیر منبع نور نقطه ای، مانند خورشید یا لامپ های رشته ای، بافت بیشترین وضوح را دارد. پرتوهای نور منبع نقطه ای از یک مکان یا نقطه، نشأت گرفته و به صورت موازی ساطع می شوند. لامپهای فلورسنت منبع نور خطی هستند و نور را به صورت گسترده، و نه در جهتی به خصوص، ساطع می کنند.

نور منبع خطی بر خلاف منبع نقطه ای با زاویه ای خاص به سطح جسم نمی رسد. پرتوهای بازتابش چندان جهت دار نیستند و در نتیجه سایه ها کاهش پیدا کرده و یا اصلا شکل نمی گیرند. حتی سطوحی که شدیدا بافت دار هستند، زیر نور فلورسنت (یا سایر منابع خطی) صاف و یکدست به نظر می رسند. در حال حاضر لامپ های LED به هر دو صورت خطی و نقطه ای عرضه می شوند، اما عمر این فناوری زیاد نبوده و هنوز ارزیابی عملکرد آنها از نظر جلوه رنگ و بافت آسان نیست.

تاثیر زاویه پرتو تابش

هرچه زاویه پرتو تابش تندتر باشد، پرتو بازتابش جهت دار تر بوده و بر درک رنگ ها تاثیر می گذارند. نور مایل، نور منبعی است که نسبت به سطح در زاویه ای تند و تقریبا موازی با آن قرار گرفته است. در این شرایط سطوح صاف، براق تر و سطوح بافت دار زبرتر به چشم می آیند.

بدون توجه به نور محیطی، بازی با بافت سطح به طراحان امکان این را می دهد که با استفاده از تنها یک ماده، درک رنگ ها را در دو یا چند طیف (که در واقع درجه های تیره روشن مختلف از فامی واحد هستند) ایجاد کنند. اگر به رشته ای کاموا از جهت طولی آن نگاه کنیم، تقریبا صاف دیده می شود. محل برش آن (با پرزهایش) همان طول موج را منعکس می کند. اما از آنجا که نور را در جهات بیشتری پخش می کند، تیره تر به نظر می رسد. می توان با تغییر در الگوی بافت و تناوب در کنار هم قرار دادن طول و مقطع، تنها از یک نوع الیاف، پارچه ای طرح دار داشت. قلم زنی و ظروف شیشه ای مشجر نمونه های دیگری هستند که به کمک تنها یک ماده و رنگ، الگوی تیره و روشن خلق می کنند.

شفاف، کدر و نیمه شفاف

در مسیر انتقال نور از منبع به سطح، بخشی از آن از دست می رود و هنگامی که نور به سطح می رسد، مقدار کمی از آن، منعکس می شود و همین امر موجب تاثیر در درک رنگ ها می شود. مقدار نور از دست رفته، گاه آنقدر کم است که در عمل اهمیتی ندارد. آنچه باقی می ماند، منعکس یا جذب شده یا عبور داده می شود و یا ترکیبی از این سه حالت رخ می دهد. اگر تمام نوری که به شیء می رسد منعکس یا جذب شود، آن شیء کدر است. اگر تقریبا تمام نوری که به شیء یا ماده ای می رسد از آن عبور کند، آن شیء را شفاف می گوییم. شیشه مثالی از ماده شفاف است.

وقتی بخشی از نوری که به شیء می رسد از آن عبور کرده و بخشی دیگر بازتابیده شود، آن شیء نیمه شفاف است. ماده نیمه شفاف بسته به طول موج های منعکس شده و عبور داده شده، ممکن است سفید یا رنگی باشد. بعضی مواد نیمه شفاف نور زیادی را از خود عبور می دهند و شفافیت بیشتری دارند و برخی دیگر نوری بسیار اندک و شفافیت کمی دارند.

در مبحث درک رنگ ها ، واژه های «شفاف» و «نیمه شفاف» معمولا به جای یکدیگر مورد استفاده قرار می گیرند. اما معنی آنها متفاوت است. ماده شفاف واقعی مانند شیشه پنجره، کاملا نامرئی است. اما ماده نیمه شفاف، هر چقدر هم که ظریف باشد، باز هم قابل رؤیت است. جلوه رنگی متغیر این پدیده خصوصیت سطوحی است که با تغییر زاویه دید بیننده، فام آنها تغيير می کند. نمونه های آن را می توان در نوسان میان آبی و سبز در بال های پروانه هنگام پرواز دید. نمونه دیگر تلألو قرمز، ارغوانی و سبز در پرهای سیاه کبوتر زاغ و یا رنگ های درخشان و متغیر حباب های صابون.

رنگ ساختاری چسیت؟

این پدیده، مربوط به نور می شود و با نور بازتابی صورت می گیرد. درک رنگ ها توسط ساختار سطح ایجاد می شود که بسته به زاویه تابش نور، برخی طول موج ها را تقویت و برخی دیگر را خفه می کند. با تقویت رنگ در این پدیده، رنگ ها شاداب می شوند. رنگی که به چشم می رسد ممکن است حاصل بازتاب باشد، اما به علت فقدان رنگ کننده به صورت نور خالص حس می شود. از آنجایی که هیچ رنگ کننده ای (عاملی که برخی طول موجها را جذب و بقیه را منعکس کند) در این امر دخالت ندارد، گاه به آن رنگ ساختاری می گویند.

پارچه هایی با این کیفیت، به شدت براق هستند و از یک زاویه به یک رنگ دیده شده و با حرکت پارچه به درک رنگ ها تغییر می یابد. این پدیده در پارچه ها به چندین طریق ایجاد می شود. برخی الیاف ابریشمی دارای ساختاری مولکولی هستند که این پدیده را ایجاد می کند. الیاف مصنوعی که همین ویژگی را دارند نیز ساخته شده اند. با این حال بیشتر این نوع پارچه ها، به کمک الیاف و تکنیک های خاص بافندگی تولید می شوند. هنگامی که تار و پود پارچه از الیافی با رنگ و بازتاب نوری مختلف درست شده باشد، با تغییر زاویه دید، هر رنگ مدام ظاهر شده و محو می شود.

مركبها و رنگ هایی نیز با خصوصیات بازتاب نوری خاص تولید شده اند که روی صفحه کاغذ در حد قابل قبولی منجر به درک رنگ ها ی متفاوتی می شوند. با تغییر موقعیت بیننده، رنگ نیز تغییر می کند. بازسازی چیزی شبیه این پدیده بر روی صفحه نمایشگر مشکل است، زیرا نوری که صفحه نمایشگر را ترک می کند مستقیما به چشم می رسد، بدون اینکه موقعیت یا حرکات بیننده تأثیری داشته باشد.

درخشش

واژه درخشش را در مطالعات درک رنگ ها به کرات می توان دید. معنای واقعی آن قابلیت انتشار نور بدون حرارت است. شیء درخشان، نور را منعکس کرده، اما حرارتی منتشر نمی کند. کلمه درخشان معمولا برای توصیف رنگ ها و یا موادی با انعکاس نور بالا مانند آبرنگ، رنگ های جوهری و ماژیک ها به کار می رود.

رنگ غیرمستقیم. مرغ به رنگ قرمزی تیره تر و کدرتر از حالت نور سبزی که از دیوار منعکس می شود، شیء سفید را سبز جلوه می دهد.

نور غیر مستقیم، رنگ غیر مستقیم

در مباحث درک رنگ ها نور غیر مستقیم زمانی ایجاد می شود که نور از یک منبع به صفحه ای گسترده و منعکس کننده برخورد کرده و سپس به سطح یا شیء دیگری بازتابیده شود. به این منظور منبع نور، صفحه منعکس کننده و شیء یا صفحه هدف، باید در زاویه ای مشابه نسبت به هم قرار گیرند. نور ماه مثالی آشنا از نور غیرمستقیم است. ماه درخشان است؛ نور را منعکس می کند اما از خود انرژی منتشر نمی کند. سطح آن نور خورشید را به سطح زمین بازمی تاباند. حین انتقال نور، مقداری از آن در اثر پراکندگی از بین می رود. نور ماه از نور خورشید ضعیف تر است؛ زیرا بیشتر نور خورشید پراکنده و گم شده است؛ ابتدا در مسیرش از خورشید به ماه و سپس از ماه به زمین. نورپردازی غیرمستقیم مانند نور ماه عمل می کند.

نوری که به سطحی سفید می رسد به سویی دیگر تغییر مسیر می دهد. محوطه ای با نورپردازی غیرمستقیم، تاریک تر از وقتی است که به صورت مستقیم به آن نور می رسد. اما در فام آن تغییری ایجاد نمی شود. رنگ غیر مستقیم نیز شکلی از نور غیر مستقیم است و زمانی اتفاق می افتد که نور از منبع نور عمومی به صفحه ای رنگی با قابلیت انعکاس بالا برخورد کند. مقداری از نور عمومی (و مقدار زیادی از رنگ غالب) بر سطحی که در مسیر آن قرار گرفته باشد تابیده می شود.

فرض کنید که نور خورشید به دیواری بتابد که با رنگ سبزی با قدرت بازتابندگی بالا پوشیده شده است. سطح سبز تمام طول موجها به غیر از طول موج سبز را جذب می کند و سپس بر مرغی که آن نزدیکی است می افتد. اگر پرهای مرغ سفید باشد، سطح آن طول موج سبز را بازتابانده و مرغ سبز رنگ به چشم خواهد آمد.

بازتاب سطحی بازتاب رنگ از یک سطح به سطح دیگر

در حوزه ی درک رنگ ها بازتاب سطحی را می توان فرایند بازتاب رنگ از یک سطح به سطح دیگر دانست. این پدیده در معماری و طراحی داخلی بیشتر از شاخه های دیگر طراحی تأثیر گذار است. چراکه همیشه احتمال بازتاب نور و رنگ از سطوح رنگی دیوارها، کف و سقف که در معرض نور جهت دار باشند وجود دارد. گرچه با پراکندگی نور قدرت رنگ غیر مستقیم کاهش می یابد، اما باز هم بازتاب سطحی می تواند در معماری و طراحی داخلی مسائل غیر منتظره و اساسی ایجاد کند.

فیلتر برخی طول موج ها را از خود عبور داده و برخی را جذب می کند. هنگامی که فیلتر سبز بین منبع نوری و شیء قرار می گیرد، تنها طول موجهای عبور داده شده به شیء می رسند.

تغییر نور توسط فیلترها

فیلترها عناصری هستند که برخی از طول موج های نور را از خود عبور داده و برخی را جذب می کنند. بر این اساس موجب تداخل در درک رنگ ها می شوند. فیلتر قرمزی که در مسیر منبع نور و شیء قرار گرفته، تنها به طول موج های قرمز اجازه عبور می دهد. دیگر طول موجها جذب می شوند. شیء قرمز از پشت این فیلتر قرمز دیده می شود. شیء سفید نیز قرمز ظاهر می شود، زیرا سطح سفید تمام طول موجهایی که به آن می رسد را باز می تاباند. اگر آن شیء رنگی غیر از سفید یا قرمز را منعکس کند، آن را سیاه (یا تقریبا سیاه) می بینیم. فیلتر قرمز تنها طول موج قرمز را عبور می دهد. اگر هیچ طول موج دیگری به شیء نتابد، پس هیچ طول موج دیگری نیز منعکس نخواهد شد.

فیلترها قدرت بالایی در تغییر نور دارند و استفاده از آنها باید با دانش کامل نسبت به نمودهایشان صورت گیرد. نیویورک تایمز زمانی داستانی را راجع به صاحب رستورانی منتشر کرد که می خواست با استفاده از نور قرمز، فضایی گرم و پرشور بیافریند. او به جای استفاده از لامپ هایی با طول موج قابل توجه قرمز (که با نور سفید مایل به قرمزشان، به همه رنگ ها امکان دیده شدن میداد) از فیلترهای قرمزی که برای طراحی صحنه به کار می رود استفاده کرد که تمامی طول موج ها به غیر از قرمز را حذف می کرد. نتیجه، بیش از حد تأثیر گذار بود: سالاد و سبزیجات سیاه رنگ سر میزها سرو می شد.

جهت دریافت خدماتی مانند: سفارش طراحی پست اینستاگرام ، نمونه ست اداری خلاقانه و طراحی قالب اینستاگرام به بخش خدمات سفارشی طراحی گرافیک ما مراجعه نمایید.