عناصر بصری پایه در طراحی : شکل و جهت
در مبحث عناصر بصری پایه در طراحی : شکل و جهت گفتنی است که خط شکل را توصیف می کند. در هنرهای تجسمی خط موجب تمایز شکل های کنار یکدیگر می شود. در بحصث در خصوص عناصر بصری پایه سه شکل پایه وجود دارد که عبارتند از مربع، دایره و مثلث. هر یک از شکل های پایه (شکل ۱۳-۳) ویژگی و مشخصه های خاص خودش را دارند و حاوی معناهای ویژه ای هستند که برخی به علت درک روانی و فیزیولوژی ما از آنهاست و برخی به علت تداعی معانی و برخی نیز به صورت قراردادی است.
- مربع، سکون، صداقت، استقامت و مهارت را تداعی می کند؛
- مثلث، حرکت، کشمکش، و تنش؛
- و دایره نیز بی انتهایی، گرما و حفاظت را به ذهن می آورد.
لازم به ذکر است که در عناصر بصری پایه در تمام شکل های پایه شکل هایی ساده و اصلی بوده که به سادگی قابل تعریف یا ترسیم هستند. مربع شکلی چهارضلعی است که چهار ضلع آن برابر و گوشه های آن نیز قائمه باشد (شکل ۱۴-۳). دایره در بحث عناصر بصری پایه منحنی بسته ای است که فاصله ی تمام نقاط آن با مرکز مقداری ثابت باشد (شکل ۱۵-۳). مثلث متساوی الاضلاع نیز شکلی سه گوش بوده که تمام اضلاع آن برابر باشد (شکل ۳-۱۶).
با استفاده از این شکل های پایه و ترکیب آنها می توان بینهایت شکل جدید ایجاد کرد که تمام شکل های فیزیکی موجود در طبیعت و در ذهن ما ترکیب و ویرایشی است از این شکل های پایه (شکل ۱۷-۳).
جهت نمونه ای از عناصر بصری پایه
شکل های پایه در بحث عناصر بصری پایه سه جهت اصلی و معنادار بیان می کنند: مربع جهت های افقی و عمودی، مثلث جهت مایل و دایره جهت منحنی (شکل های ۱۸-۳ تا ۲۰-۳). هر یک از این جهات بصری تداعی کننده ی یک معنی هستند و ابزار مناسبی برای ایجاد پیام های بصری می باشند.
جهت افقی و عمودی را قبلا توضیح دادیم اما به جهت یادآوری باید گفت که این جهات مرجع اصلی انسان برای ایمنی و آرامش و حفظ تعادل هستند (شکل ۲۱-۳). اصلی ترین معنی آنها نه تنها مربوط به ارتباط ارگانیسم انسان با محیط است بلکه از نظر ایجاد تعادل در هر موضوع بصری نیز اهمیت ویژه ای دارند. فقط انسان نیست که به راحتی می تواند با آنها احساس تعادل کند بلکه برای ایجاد تعادل در طراحی و اجرای هر چیزی ضروری هستند.
جهت مایل از نظر ناپایداری و عدم تعادل اهمیت ویژه ای دارد (شکل ۲۲-۳). مخالف هر نوع صورت بندی و قاعده سازی است. معنای آن تهدید کننده و تقریبا معادل سقوط و واژگونی است. جهت منحنی تداعی کننده ی محاصره، تکرار و گرماست (شکل ۲۳-۳). تمامی این جهات نقش مهمی در ایجاد ترکیب بندی برای رسیدن به معنی و تأثیری خاص ایفا می کند.