بعُد در تصاویر بصري (پرسپکتیو در طراحی)
نمایش بعُد در تصاویر بصري دو بعُدی (پرسپکتیو در طراحی) متکی بر ایجاد نوعی خطای باصره است. در جهان واقعی بعُد وجود دارد. ما نه تنها بعُد را احساس می کنیم بلکه با استفاده از دید دو چشمی می توانیم آن را ببینیم. اما در هیچ کدام از تصاویر دو بعُدی مانند طراحی گرافیک، صفحه آرایی، نقاشی، عکس، سینما و تلویزیون بعُد واقعی وجود ندارد. خطای باصره ی مشاهده ی بعُد در تصاویر دو بعُدی با استفاده از روش های مختلفی تقویت می شود اما مهمترین ابزار برای این منظور اصول و قواعد پرسپکتیو است. تأثیری که پرسپکتیو ایجاد می کند را می توان با استفاده از سایه پردازی تقویت نمود.
در بحث نمایش بعُد در تصاویر بصري لازم به ذکر است که پرسپکتیو دارای اصول و قواعدی بسیار دقیق و پیچیده است و از خط برای نشان دادن بعُد استفاده می کند اما هدف نهایی آن ایجاد حس واقعی است. برخی قواعد ساده وجود دارد که می توان آنها را در اینجا توضیح داد. نحوه ی نمایش سطوح یک مکعب به طوری که تنها دو سطح آن قابل مشاهده باشد به موقعیت چشم ناظر بستگی دارد که برای تعیین آن باید خط تراز چشم را ترسیم کرد (شکل ۳۹-۳).
در این حالت تنها یک نقطه ی گریز وجود دارد که اضلاع یکی از سطوح مکعب به سمت آن همگرا می شوند. وقتی سطح فوقانی مکعب دیده می شود آن را دید چشم پرنده نامیده و اگر سطح زیرین آن معلوم باشد به آن دید چشم کرم می گویند.
نحوه ی کار پرسپکتیو در بحث بعُد در تصاویر بصري
در شکل ۴۰-۳ بعُد در تصاویر بصري به دو نقطه ی گریز برای نمایش سه سطح مکعب نیاز است. این دو شکل نحوه ی کار پرسپکتیو را به ساده ترین شکل نشان می دهد. توضیح کامل قواعد پرسپکتیو در این مجال نمی گنجد. هنرمندان معمولا کورکورانه از اصول پرسپکتیو تبعیت نمی کنند بلکه آن را آگاهانه به کار می گیرند. در بهترین حالت باید با مطالعه ی دقیق، قواعد فنی پرسپکتیو را در ذهن نهادینه کرده و در مواقع مورد نیاز آزادانه از آنها استفاده کنند.
پرسپکتیو در عکاسی
پرسپکتیو در عکاسی عنصری غالب است. لنز دوربین عکاسی بسیاری از خصوصیات چشم را دارد و شبیه سازی بعُد در تصاویر بصري یکی از این تواناییهاست. البته تغییرات فاحشی نیز وجود دارد. چشم دارای میدان دید وسیعی است که دوربین عکاسی فاقد آن است (شکل ۴۱-۳).
میدان دید لنز دوربین عکاسی قابل تغییر است و می توان با تغییر فاصله ی کانونی لنز آن را تنظیم کرد. اما نمی توان بدون بدشکلی های شدید ناشی از لنزهای فیش آی مانند چشم عمل کنند. لنزهای نرمال (شکل ۴۳-۳) دامنه ی دید محدودی دارند اما پرسپکتیو آنها طبیعی تر بوده و تصویری مانند چشم ایجاد می کنند.
لنزهای تله فوتو (شکل ۴۲-۳) می توانند طوری اطلاعات بصری را ثبت کنند که چشم قادر به آن نیست. لنزهای واید انگل در میدان دید وسیع تری نسبت به میدان دید چشم انسان دارند (شکل ۴۴-۳). با این که ممکن است پرسپکتیو دوربین های عکاسی متفاوت از چشم انسان باشد اما یک چیز قطعی است: دوربین می تواند طوری صحنه را شبیه سازی کند که به طرزی وحشتناک جزئیات آن دقیق و مطابق با واقع باشد. نمایش بعُد در تصاویر بصري و در طراحی صنعتی، صنایع دستی، مجسمه سازی و هر رشته ی بصری دیگری که با حجم سروکار داشته باشد عنصری غالب است.
نمایش یک حجم دو بعُدی به صورت سه بعُدی
نمایش واقعی بعُد در تصاویر بصري کاری سخت و پیچیده می باشد که نیازمند توانایی تجسم، و ترسیم در همه ی ابعاد است. تفاوت موضوع بین نمایش یک حجم به صورت دو بعُدی و اجرای واقعی آن به صورت سه بعُدی را می توان به خوبی در شکل ۴۵-۳ که بخشی از یک مجسمه اسب است، مشاهده کرد. در (شکل ۴۶-۳) پنج نمای افقی، روبرو، پشت، چپ و راست از همان مجسمه دیده می شود. این پنج نما تنها بخشی از هزاران نمای این مجسمه از زوایای مختلف است. با برش های متوالی نازکی از مجسمه می توان نماهای بی شماری ترسیم کرد.
چنین پیچیدگی فراوانی برای تجسم بعُد است که سازنده را وادار می کند تا کلیت حجم را کاملا درک کند. برای درک کامل مسئله، طرح سه بعُدی یک موضوع نیازمند مراحل مختلفی از تفکر سرتاسری و ترسیم راه حل های ممکن است.
اسکیس
اولین مرحله طراحی بعُد در تصاویر بصري اسکیس است که معمولا به صورت پرسپکتیو انجام می شود. اسکیس به صورت های مختلفی ارائه می شود از جمله اسکیس های آزاد و بی قاعده و اسکیس های اکتشافی. نقشه های کاری در مرحله ی دوم ترسیم می شود که کاملا دقیق و فنی است. ملاحظات فنی و مهندسی ساخت و تولید موجب می شود که این نقشه ها دارای جزئیاتی دقیق باشند. و بالاخره در آخرین مرحله ی ساختن مدل یا مدل سازی است (شكل ۴۷-۴) که ماکتی با جزئیاتی کامل برای کسانی که مهارت کمتری در تجسم سه بعُدی دارند ساخته می شود.
علی رغم این حقیقت که تجربه ی کامل انسان در جهانی سه بعُدی حاصل می شود، ما تجسم را بیشتر به صورت نشانه گذاری در نظر گرفته و مسائل خاص حل بصری مسئله به صورت بعُدی را نادیده می گیریم.
تیتر و کاربردهای آن در صفحه آرایی