اشیاء لعابدار ایلامی

کارهای ایلامی در اشیاء لعابدار ایلامی و بدل چینی (Faienc) با فن شکل بخشی در ماده نرم ارتباط داشته است. این فن در تزیین کاخ ها و معابد، و نیز احتمالا خانه های مهمتر ایلامی هر چند نسبت به فلز کاری اهمیت بیشتری نداشته، اما دست کم دارای اهمیت برابری با آن بوده است. متاسفانه، بیشتر اشیاء لعابدار ایلامی و بدل چینی شفافیت لعاب رنگین خود را از دست داده و از این روی کدر هستند. کاشي های گلی لعابدار منقوش، اشیاء ساخته شده از بدل چینی و شیشه همگی در یک زمان در دوران ایلام میانی ظاهر شدند.

بدل چینی لعابدار و اشیاء لعابدار ایلامی پیرامون اواسط هزار دوم پیش از میلاد به طور گسترده ای در سراسر آسیای غربی ارائه گردید. در نوزی (Nuzi)، نزدیکی کرکوك جدید در بين النهرين شمالی، مجسمه بزرگ جانوران از جنس گل پخته لعابدار ساخته شده و در چغازنبیل نیز به همان ترتیب انجام گردید. در این زمان، در خارج از چغازنبیل شیشه به ندرت پیداشده، و کاشی های لعابدار ابدا بدست نیامده اند. این نوع کاشی بعدها، و احتمالا در زیر نفوذ ایلامی ها در آشور آشکار گردید.

تاثیر روابط بین المللی در تولید

به طوری که استنباط می شود که با تولید اشیاء لعابدار ایلامی در ایلام، نوعی کشش و علاقه برای تولید مواد و جدید ارزان وجود داشته است. این مواد حتی درخشندگی و شدت رنگ بیشتری را نسبت به سنگ های طبیعی بی اندازه گرانتر مانند سنگ لاجورد دارا بوده اند. شخص همچنین ممکن است به فکر علایم رفت و آمد -هرچند به طور جزیی و ارتباط مستقیم دریایی با مصر بيفتد. مصر جایی بود که درآن، احتمالا در آغاز سلسله هجدهم، شیشه اختراع شد. از این رو امکان دارد ایلامی ها از مصر فرمول هایی را برای تولید شیشه فراهم نمودند. در هر حال، رنگ آبی تندی که ایلامی ها برای مهرهای استوانه ای خود بکار برده اند در هیچ منطقه دیگری از آسیای غربی بکار نرفته است.

کاشی های لعابدار ایلامی

استفاده از کاشی به عنوان بخشی از اشیاء لعابدار ایلامی، همان گونه که با حفریات چغازنبیل نشان داده شده است، در زمان اون تاش گال آغاز می گردد. کاشی ها به رنگ های آبی، سبز یا سفید هستند. این رنگ ها با ترکیب دو رنگ از رنگ های فوق تولید می شدند. اما نه چند رنگه هستند و نه نقوش را نمایش می دهند. مطمئنا کاشی هایی که چنان ویژگی هایی را دارند پیشرفت جدیدتری را نشان می دهند. قطعاتی از این نوع کاشی با میخ های گل پخته لعابدار که نام سلطان شیلهک اینشوشینک بر آن ها نوشته شده بود (پیرامون 1151-1165 پیش از میلاد) و همچنین کاشی های لعابدار به رنگ های سبز و زرد که نام شوتروک ناهونته (پيرامون 1171-۱۲۰۷ پیش از میلاد) را در برداشتند، از شوش بدست آمدند.

کاشی لعابدار ایلامی با نقش پرنده و گریفین (ایلام میانی)

این مدرك نشان می دهد که در قرن دوازدهم پیش از میلاد پیشرفت بیشتری در تزیین کاشی عنوان بخشی از اشیاء لعابدار ایلامی، وجود داشته است. بنا بر این ما یک کاشی را با نقش یک دیو پرنده، که بر روی دو گریفین ایستاده و احتمالا دو گریفین دیگر را به دست هایش گرفته است به این دوران تاریخ گذاری می کنیم. این ترکیب شبیه صحنه ای است از یک مهر استوانه ای که از چغازنبیل به دست آمده است. رنگ ها قوی و نقش ها با دقت بیان شده اند.

کاشی لعابدار ایلامی با نقش گاو و گریفین (ایلام جدید)

قطعه کاشی دیگری به عنوان بخشی از اشیاء لعابدار ایلامی، سبک متفاوتی منسوب به عصر ایلام جدید را عرضه می کند. طراحی آن با عجله انجام گرفته و شکل ها باريك و زاویه دار هستند. گردن گاو در یک قطعه کاشی مستقم بالا می رود و سپس به طور افقی به خمیدگی تند شاخ می پیوندد. در نقطه مقابل این حرکت، انحناء گردن گریفینی که روی اولین قطعه کاشی قرار دارد به طرز نرمی گرد شده، سپس در جهت مخالف قوس گردن بر انحناء جزیی کاکل می پیوندد. گذشته از آن، رنگ این قطعه کاشی خیلی خفه تر از رنگ اولی است. گر چه در اينجا امکان دارد که عوامل اتفاقی، نقشی در عوض کردن رنگ اصلی این کاشی بازی کرده باشند.

نقش ۱۶- کاشی های لعابدار از شوش. بالا: از دوران ایلام جديد، پیرامون قرن دهم تا نهم پیش از میلاد. درازا 26.3 سانتیمتر، بلندی 15 سانتیمتر پایین: از دوران ایلام میانی، پیرامون قرن دوازدهم تا یازدهم پیش از میلاد. درازا 20.5 سانتیمتر، بلندی 18 سانتیمتر و موزه لوور پاریس .

دو سبک ارائه شده کاشی به عنوان بخشی از اشیاء لعابدار ایلامی، به سختی می توانند به یک دوره تعلق داشته باشند. قطعه ای که با عجله کار شده ممکن است جدیدتر بوده و شاید به طور تجربی به قرن دهم یا نهم پیش از میلاد نسبت داده شود. به عبارت دیگر گاو و گریفین اثری است متعلق به دوران ایلام جديد.

کاشی لعابدار ایلامی شوش (ایلام جدید)

قطعه دیگر کاشی به عنوان بخشی از اشیاء لعابدار ایلامی، از شوش به دست آمده است. به نظر می رسد که این اثر نیز به سبک جدید تعلق داشته باشد. چرا که شتابزدگی مشابهی را در اجرای طرح چارخانه ای نشان می دهد. ارائه جانور شاخدار در سومین قطعه سفال جالب توجه است. زیرا این اثر انحنایی از گردن و تقسيم مجردی از بدن را نشان می دهد که یادآور مفرغ های لرستان می باشد. به نظر می آید که سبک ارائه شده در این مورد همچنین متأثر از شيوه مهرهای استوانه ای ایلامی است. زیرا نقش گاو بر روی این کاشی، گاو های باریک، بلند و شاخ های با انحنای تند آن ها در مهرهای استوانه ای ایلامی به یاد می آورد.

گذشته از آن، حالت نامطمئن دست های گاو قابل مقایسه با وضع نامتعادل دیو و جانوران روی مهر استوانه ای فوق است. چنان مقایسه های خسته کننده از جزییات کوچکی به منظور فراهم ساختن پاره ای طرح های تجربی از پیشرفت هنر ایلامی در آغاز هزاره اول پیش از میلاد لازم است.